پیشگیری از بیماری

برای کنترل شکل خفیف بیماری از یک برنامه واکسیناسیون با قرنطینه استفاده می‌شود. در صورت مشاهده علایم آنفلوانزای مرغی یا حتی موردی مشکوک، باید فوری دامپزشک محلی را مطلع کنیم تا بیماری به شکل مطلوب و سریع، کنترل شود.

نکته : پرورش دهنده مرغ باید این نکته را بداند که؛

·      بایستی طیور را در برابر بیماری‌های مهم مثل مارک، نیوکاسل، گامبورو، برونشیت و آبله واکسینه کند.

·      طیور تلف شده را فوری از لانه خارج  کرده و در محلی دور از لانه بین دو لایه آهکی دفن کرده یا بسوزاند.

·      و بالاخره مقدار داروها و زمان دقیق خوراندن آنها را به طور دقیق رعایت نماید.

لامپ مادون قرمز اُسرام (osram) که برای ایجاد گرمای جوجه ها استفاده می شود دارای مشخصات ذیل است:

·      توان مصرفی: ۲۵۰ وات /  ولتاژ: ۲۲۰ ولت

·      ارتفاع نصب: در ارتفاع حدود ۶۰ سانتیمتر از سطح بستر/ هر لامپ مناسب برای:

o     ۱۵ قطعه جوجه شترمرغ، ۲۵۰ قطعه جوجه مرغ و اردک، ۶۰۰ قطعه جوجه بلدرچین

o     ۴۰۰ قطعه جوجه کبک و قرقاول، ۱۰۰ قطعه جوجه بوقلمون، غاز و طاووس

آماده سازی بستر

همیشه از بستر مناسب و ضخیم با عمق حداقل ۵ سانتیمتر، چه در تابستان و چه در زمستان استفاده شود. عوامل موثر در انتخاب بستر شامل قابلیت جذب رطوبت، بهداشتی بودن، نداشتن گردوغبار و ارزان و در دسترس بودن است. همانطورکه در مبحث تهویه یادآورشدیم، بستر خیس موجب سوختگی مفصل خرگوشی و ایجاد زخم جناغ سینه می‌گردد. قسمت مرطوب بستر را نباید با قسمت‌های خشک مخلوط نمود، زیرا باعث گسترش عوامل بیماریزا می‌گردد، بلکه با ید بسترکپک زده و خیلی مرطوب را خارج نموده و به جای آن ، بستر تازه اضافه نمود.

با گرم کردن سالن قبل از ورود جوجه، بستر را نیز گرم می‌نماییم و این زمان نباید بیشتر از ۴۸ ساعت باشد، زیرا خشکی بیش از حد هوای سالن و بستر، موجب می‌گردد جوجه‌ها در هوای خشک آب بدن را از دست داده و عملکردشان ضعیف شود.

انتقال جوجه‌‌ها به مرغداری

جوجه باید توسط ماشین‌های حمل جوجه و در شرایط بهداشتی و محیطی با دما، رطوبت و تهویه مناسب و در کوتاه­ترین زمان به مرغداری منتقل شوند. شرایط مناسب برای ماشین حمل جوجه عبارت از دمای بین ۲۰ الی ۲۵ درجه سانتیگراد، رطوبت ۷۰ الی ۷۵ درصد و گردش هوا ۸/۰ متر به ثانیه است.

تعداد جوجه درهرکارتن ۱۰۰ قطعه و حداکثر ۴ کارتن روی هم چیده شود. در تابستان‌ها و در مواقعی که فاصله بین جوجه کشی تا مرغداری زیاد است، جهت کاهش استرس گرمایی جوجه‌ها بهتر است در هر کارتن ۸۰ قطعه جوجه قرار داده شود. هنگام بارگیری و تخلیه جوجه‌ها، موتور کامیون‌ها حتما باید خاموش باشد، زیرا تجمع گازهای اگزوز موجب عوارض تنفسی و خفگی در جوجه‌‌ها خواهد شد.

تخلیه جوجه‌‌ها

پس از رسیدن جوجه‌ها به مزرعه باید سریعا دربخشی از سالن که با دمای مناسب و محیط تمیز و بهداشتی برای جوجه‌ها در نظرگرفته شده، درسطح بستر و اطراف آبخوری‌ها تخلیه شوند. باقیماندن طولانی جوجه‌ها در جعبه‌ها با ازدست دادن آب بدن ، علاوه بر بروز تلفات اولیه موجب کاهش راندمان رشد در طول دوره نیز خواهد شد. پس از تخلیه جوجه‌ها باید جعبه‌های حمل جوجه سریعاً در محل مناسبی معدوم گردند. جوجه‌ها در بدو ورود نیاز به تهویه نداشته و در طی ۶ الی ۸ ساعت ابتدایی در آرامش کامل و نور زیاد باشند تا با محیط آشنا شوند.

نشانهها و علائمی که باید در گله جدی گرفته شود

·      افزایش ناگهانی تلفات

·      عطسه، سرفه، له‌له زدن و ترشحات بینی

·      مدفوع آبکی (اسهال)

·      کاهش اشتها و مصرف­دان

·      کاهش تولید تخم­مرغ

·      تغییر رنگ تاج، ریش و پا،

·      تولید تخم­مرغ‌های با پوسته نازک، ناصاف و بدشکل رعشه، افتادگی بال­ها، حرکت به صورت چرخشی،
پیچ خوردگی سر و گردن، لنگش و عدم حرکت.

با مشاهده هریک از علایم بالا، باید مرغ­های مبتلا را از بقیه جدا کرده ، دورتر نگهداری نموده و در اولین فرصت ممکن، به دامپزشکی اطلاع داده شود.

آماده سازی مرغداری قبل از ورود جوجه‌‌ها

قبل از ورود جوجه‌ها و همچنین در طی دوره پرورش، باید قرنطینه شدیدی در مزرعه اجرا شود تا هزینه صرف شده برای ضدعفونی به هدر نرود. کلیه فضاها، سالن‌ها و وسایل مرغداری باید قبل از ورود جوجه‌ها شستشو و ضدعفونی شده باشند و پس از آن شرایط قرنطینه و کنترل رفت و آمد تا آخر دوره پرورش برقرار گردد.

قبل از ورود جوجه‌ها دستگاه‌های حرارتی، آب خوری‌ها، دان خوری‌ها، سیستم تهویه و دماسنج ‌ها بررسی، آزمایش، تنظیم و کاملا آماده کار باشند.

با مشخص شدن زمان ورود جوجه‌ها شرایط مناسب دما، رطوبت، تهویه و نور تأمین و آب و دان کافی، تهیه شده و کارگران آماده باشند.

خصوصیات یک جوجه سالم:

·      جوجه­ها هوشیار٬ سرزنده و شاداب بوده و به محرک­ها (نظیر صدا و نور و)... به خوبی پاسخ می­دهند .

·      ناف کاملا بسته شده و علایمی از زخم در آن دیده نمی­شود و ورم نیز ندارد .

·      کرک­های جوجه نرم، شفاف و خشک است .

·      پاها زرد٬ شفاف و فاقد هر گونه آلودگی می­باشد .

·      کلوآک (محفظه­ای که مجاری اداراری ٬ تناسلی و گوارشی پرندگان به آن ختم شده و در این محل مدفوع  و ادرار به صورت مخلوط دفع می­شود) سالم ٬ طبیعی فاقد هر گونه کثافت می­باشد .

·      شکم جوجه نرم است و خمیری و سفت و متورم نیست .

·      در ناحیه مفصل خرگوشی هیچگونه تورم ٬ التهاب و زخم مشاهده نمی­شود .

·      چشم­ها براق هستند .

·      جوجه­ها وزن مناسبی دارند .

·      نوک­ها کاملاً بر هم منطبق بوده و دارای شکل طبیعی هستند .

·      پنجه­ها سالم بوده و فاقد هر گونه پیچ خوردگی یا جمع شدگی می­باشند .

·      هیچ گونه نقص ژنتیکی در جوجه دیده نمی­شود .

تغذیه مرغ بومی

کلیه احتیاجات مرغ‌های بومی روستاها، تا حد امکان از همان منابع موجود در روستا یا منطقه تأمین خواهد شد. چنانچه در منطقه، موادی موجود باشد که؛

·      با انجام فرایندهای ساده مانند سیلوکردن، خرد کردن و تبدیل کردن.

·      یا مازاد و ضایعات کارخانه‌هایی که در منطقه وجود دارد مانند بوجاری و شالیکوبی.

·      و یا گیاهان غیر مثمر جهت تکمیل دان بتواند مورد استفاده تغذیه مرغ بومی قرار گیرد، در تغذیه آنها گنجانیده خواهد شد.

 به طور کلی هدف اصلی از جیره غذایی مرغ‌های بومی، استفاده از منابع داخل روستا (بدون استفاده از نهاده‌های دامی وارداتی) می­باشد.یکی از خصوصیات برجسته مرغ‌های بومی عادت داشتن به شرایط تغذیه ای در روستا است. این مرغ‌ها می توانند ۳۰ تا ۴۰ درصد غذای خودشان را از طریق چرای آزاد و بقیه آن را با غذای دستی تأمین کنند.

برای اینکه مرغ بومی تولید خوبی داشته باشد، باید تغذیه مناسب همراه با تأمین نیازهای غذایی انجام گیرد. خوراک مرغ بومی متشکل از ضایعات کشاورزی، اضافه و دور ریز غذای روستاییان، پسچرعلوفه و سبزیجات و جانداران ریز مانند بعضی از کرم­ها و حشرات می باشد که می توان با اضافه کردن مقداری مکمل غذایی، کیفیت غذایی آنان را بالا برد.

دانه‌های شکسته و نامرغوب که از بوجاری گندم و جو به دست می‌آیند، سبوس گندم و برنج، تفاله‌های گیاهان زراعی، آشغال سبزی‌ها و گیاهان علوفه‌ای نیز غذای خوبی برای مرغ‌ها هستند.در ضمن نباید فراموش کرد که مرغ‌ها و خروس‌ها باید همیشه بطور یکسان تغذیه شوند. یک مرغ به وزن ۱۷۰۰ گرم، روزانه به ۱۰۰ تا ۱۱۰ گرم غذا نیاز دارد. اگر در غذای دستی مرغ به مقدار کافی کلسیم وجود نداشته باشد، در چند روز اول، از کلسیم بدن برای تشکیل تخم مرغ استفاده می کند، ولی بعد از آن پوسته تخم مرغ نازک شده و کم کم تولید تخم مرغ پایین می‌آید.

برای تأمین کلسیم مورد نیاز طیور می­توان از پودر استخوان، پودر صدف، خرده‌های سنگ آهک و مواد آهکی دیگر استفاده کرد. در پرورش به صورت چرای آزاد، معمولاً مرغ ها تا حدودی کلسیم مورد نیاز خود را از خاک تأمین
می­کنند. امروزه غذاهای آماده که توسط شرکت­ها­ی معتبر خوراک دام و طیور تهیه می­شوند و در داروخانه‌های دامپزشکی موجود هستند، تقریباً تمام مواد مورد نیاز ماکیان را دارا می­باشند. در صورت نیاز، علاوه برغذاهای رایج در منطقه، مقداری هم از این نوع غذاها و جیره‌های آماده در اختیار طیور قرار دهید. یک جوجه مرغ تا سن یک ماهگی حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم دان آماده مصرف می‌کند.جوجه یکروزه، تا ۳ ماهگی به پروتیین بیشتری در جیره غذایی نیاز دارد تا بتواند به خوبی رشد کند. در فصل های گرم سال، برای تحریک مرغ ها به خوردن، ضمن دادن غذا در ساعات خنک شبانه روز، می‌توان با افزودن مقداری آب به خوراک، آن را به صورت اُماج در آورد. به ازای هر

مرغ ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر دان­خوری ناودانی و یا ۵ سانتی متر دان­خوری آویز لازم است.

محل تخم¬گذاری لانه

وجود محل تخم­گذاری کافی، باعث افزایش تعداد و حفظ کیفیت تخم­مرغ­ها می‌شود. همچنین جمع­آوری
تخم­مرغ­ها راحت­تر شده و آلودگی و شکستگی آنها به حداقل می­رسد.

لازم است در یک قسمت جایگاه، محلی برای تخم­گذاری مرغ­ها در نظر گرفته شود. کف محل تخم­گذاری باید پوشال بوده و طوری باشد که جمع آوری تخم­ها به راحتی انجام شود.

برای هر ۴ تا ۶ مرغ تخم­گذار، یک لانه برای تخم­گذاری در نظر گرفته شود بطوری که هر مرغ به راحتی بتواند داخل لانه شده و از آن خارج گردد. پیشنهاد می‌شود طول و عرض کف  و طول لانه حدود ۳۵ سانتی متر، در نظر گرفته شود. بهتر است ارتفاع لانه از زمین، حدود ۶۰ سانتی متر باشد. جنس لانه‌ها می­تواند فلری یا چوبی باشد. سقف لانه محکم و شیب دار ساخته شود تا از پریدن و نشستن مرغ ها بر روی آن پیشگیری شود.

حداقل هر 15 روز باید محل تخم­گذاری، نظافت و  ضدعفونی شود.

برای ضدعفونی جایگاه می­توان از آب آهک ۵ درصد (۵ کیلو آهک در ۱۰۰ لیتر آب) و یا سایر محلول‌های
ضد عفونی کننده، استفاده کرد.

هرگز به طور مداوم نباید از یک ماده ضد عفونی استفاده کرد. مواد ضد عفونی کننده باید از دسترس کودکان دور نگه داشته شود وحتی در مسیر حرکت ماکیان و دام­ها نیز قرار نگیرد.